آيين نامه اجرايی نظارت بهداشتی دامپزشكی
تصویب نامه کمیسیون اصل 138 قانون اساسی
شماره: 1644733/ت35384ک تاریخ: 1387/9/13
وزيران عضو كميسيون امور زيربنايی، صنعت و محيط زيست در جلسه مورخ ۷ /۷ / ۱۳۸۶بنا به پيشنهاد شماره ۸۳۴۷ /۰۲۰ مورخ ۱۳۸۵/۴/۵ وزارت جهادكشاورزی و به استناد ماده (۲۱) قانون سازمان دامپزشكی كشور ـ مصوب ۱۳۵۰ ـ و با رعايت تصويب‌نامه شماره ۱۶۴۰۸۲ / ت ۳۷۳هـ مورخ ۱۳۸۶/۱۰/۱۰ آيين‌نامه اجرايی نظارت بهداشتی دامپزشكی را به شرح زير تصويب نمودند:
آيين‌نامه اجرايی نظارت بهداشتی دامپزشكی
ماده ۱ ـ تعاریف : اصطلاحات مندرج در این آیین نامه در معانی مشروح زیر بكار می روند:
الف ـ سازمان : سازمان دامپزشكی كشور.
ب ـ نظارت بهداشتی : فرایندی كه از طریق صدور پروانه و سایر مجوزهای بهداشتی و بازرسی بهداشتی توسط سازمان و نیز كنترل بهداشتی واحدهای موضوع این آیین نامه توسط مسئول فنی بهداشتی مربوط اعمال می گردد.
ج ـ دام : هر نوع از حیوانات اهلی، طیور، آبزیان، زنبور عسل، كرم ابریشم، حیوانات آزمایشگاهی و پوستی و حیوانات باغ وحش.
د ـ فرآورده های خام دامی: كلیه موادی است كه در زمان حیات دام، از آن به دست می آید مانند پشم، كرك، مو، پوست، شیر، عسل، تخم پرندگان، اسپرم، تخم آبزیان و نوغان، یا بعد از كشتار یا صید به دست می آید مانند گوشت، استخوان و آلایش.
تبصره - فرآورده های دامی كه برای حفظ، نگهداری و مصرف با روش های صنعتی یا غیرصنعتی تغییر شكل داده و از حالت خام درآمده باشند، مشمول تعریف فرآورده های خام دامی نیستند.
هـ- آلایش: كلیه ضمایم به دست آمده از دام اعم از خوراكی و غیرخوراكی.
وـ پروانه بهداشتی : پروانه هایی كه توسط سازمان، براساس مقررات و دستورالعمل های بهداشتی، جهت متقاضیان ایجاد، احداث و بهره برداری محل ها و اماكن موضوع این آیین نامه، در مراحل تأسیس و بهره برداری، برای مدت معین صادر می گردد.
ز ـ كنترل بهداشتی : اقداماتی كه توسط مسئول فنی بهداشتی واحد و به كمك دستیاران مربوط براساس دستورالعمل های بهداشتی ابلاغی از سوی سازمان اعمال می گردد.
ح ـ بازرس بهداشتی : شخص واجد شرایطی كه از طرف سازمان و ادارات تابعه برای اعمال بازرسی بهداشتی واحدهای موضوع این آیین نامه تعیین می شود و برابر ضوابط و دستورالعمل های مربوط اقدام می نماید.
طـ مسئول فنی بهداشتی : شخصی كه پس از تأیید صلاحیت توسط سازمان نظام دامپزشكی و با اخذ پروانه مربوط از سازمان و ادارات تابعه، وظیفه كنترل بهداشتی را در واحدهای موضوع این آیین نامه، مطابق شرح وظایف ابلاغی از سوی سازمان برعهده دارد.
ی ـ آزمایشگاه مرجع : آزمایشگاهی كه به عنوان مرجع نهایی تشخیص، در مورد بررسی آزمایشات انجام شده بر روی نمونه های رسمی در آزمایشگاه های مجاز مورد تأیید سازمان، شناخته می شود.
ك ـ نمونه رسمی : نمونه ای كه توسط نماینده سازمان و منطبق با استانداردهای لازم جهت انجام آزمایشهای مربوط برداشت می گردد.
ماده ۲ ـ این آیین نامه به منظور اعمال نظارت بهداشتی دامپزشكی و اجرای مقررات بهداشتی تولید و تضمین كیفیت براساس سامانه های بین المللی (از جمله HACCP. GAHP. GMP ) در محل ها و اماكن زیر از طریق صدور پروانه ها و سایر مجوزهای بهداشتی و بازرسی توسط سازمان و نیز كنترل بهداشتی توسط مسئولین فنی بهداشتی مربوط به مورد اجرا گذاشته می شود:
الف - مراكز نگهداری و پرورش دام.
ب - كارخانه های تولید خوراك دام.
ج - چراگاه ها، مراتع، آبشخورها، صیدگاه ها.
د - كشتارگاه ها، كارگاه ها، كارخانه ها و مراكز تولید، تهیه، آماده كردن، توزیع و عرضه فرآورده های خام دامی.
هـ – سردخانه های مواد پروتئینی با منشأ دامی و مراكز جمع آوری شیر یا عسل.
و - انبارهای نگهداری مواداولیه خوراك دام و یا خوراك آماده دام.
ز - كارخانه های جوجه كشی.
ح – شناورهای (كشتی، لنج، قایق) حامل دام وفرآورده های خام دامی و مبادی ورودی ذی ربط.
ط - سایر موارد با تشخیص و ابلاغ رییس سازمان.
ماده ۳ ـ كلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی كه به نحوی در امور زیر فعالیت دارند، موظف به اجرای ضوابط بهداشتی موضوع این آیین نامه خواهند بود:
الف ـ تولید، پرورش، نگاهداری، توزیع، حمل و نقل، عرضه و فروش دام زنده و سایر فعالیت های مرتبط.
ب ـ استحصال، تهیه، عمل آوری، جمع آوری، نگهداری، بسته بندی، توزیع، عرضه، حمل و نقل فرآورده های با منشأ دامی و همچنین خوراك دام و سایر فعالیت های مرتبط.
ماده ۴ ـ سازمان موظف است مطابق ضوابط و دستورالعمل های اجرایی این آیین نامه از كلیه مراحل احداث و بهره برداری از واحدهای موضوع این آیین نامه حداقل هر سال در دو نوبت ، بازدید و بازرسی به عمل آورد و در صورت مشاهده تخلف براساس دستورالعملی كه هنگام اخذ پروانه به متقاضی ابلاغ شده است، به تناسب نوع و میزان موارد تخلف به شرح زیر با متخلفین برخورد نماید:
۱- اخطار كتبی و ابلاغ موارد تخلف.
۲- جلوگیری از ادامه فعالیت واحد از طریق نیروی انتظامی تا رفع مورد تخلف.
۳- تعلیق و یا ابطال مجوزها و پروانه های صادره.
۴- معرفی به مراجع صالح قضایی.
تبصره ـ چنانچه توسط بازرس بهداشتی در هر یك از مراحل تولید، فرآورده های دامی غیرقابل مصرف تشخیص داده شود، باید طبق ضوابط و دستورالعمل های مربوط معدوم شده و یا به مصارف مناسب برسد.
ماده ۵ ـ سازمان مجاز است بنا به ضرورت جهت انجام بازرسی های لازم در محل ها و اماكن موضوع ماده (۲) این آیین نامه، از خدمات دامپزشكان و سایر رده های دامپزشكی با عقد قرارداد خرید خدمت استفاده نماید.
ماده ۶ ـ سازمان موظف است فهرست آزمایشگاه های مرجع را كه مجاز به انجام آزمایش های لازم بر روی نمونه های رسمی، جهت اعمال ضوابط و مقررات بهداشتی موضوع این آیین نامه می باشند، از طریق نظام تأیید صلاحیت ایران (IAS) منظور شده در ماده (۱۹) اصلاحی قانون اصلاح قوانین مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ـ مصوب ۱۳۷۶ـ تهیه و اعلام نماید.
ماده ۷ ـ سازمان موظف است برای اعمال نظارت بهداشتی، دامپزشكی نسبت به موارد زیر اقدام نماید:
الف ـ دام هایی را كه پرورش، نگهداری، حمل، توزیع و یا عرضه آنها به طور غیرمجاز انجام شده باشد، در صورتی كه كشتار آنها مجاز تشخیص داده شود، برای ذبح به كشتارگاه اعزام دارد و در غیراین صورت با رعایت ضوابط بهداشتی مربوط، معدوم نماید.
ب ـ خوراك دام و فرآورده های دامی را كه تولید، نگهداری، حمل، توزیع، عرضه و یا مصرف آنها به طور غیرمجاز انجام شده باشد، درصورتی كه قابل مصرف تشخیص داده شود، اجازه مصرف دهد، یا درصورت امكان، صاحب آن مواد را به سالم سازی آنها موظف نماید و یا دستور مصرف غیرخوراكی آنها را به شكل مناسب صادر نماید و در غیراین صورت، با رعایت ضوابط بهداشتی مربوط، معدوم نماید.
ج ـ خوراك دام و فرآورده های دامی را كه به دلیل دارا نبودن ویژگی های جسمی، فیزیكی، شیمیایی و یا میكروبی لازم، به وسیله بازرسان سازمان غیرقابل مصرف تشخیص داده می شود، درصورت امكان، صاحب آن مواد را به سالم سازی آنها موظف نماید و یا دستور مصرف غیرخوركی آنها را به شكل مناسب صادر نماید و درغیراین صورت معدوم نماید.
د ـ دام، خوراك دام و فرآورده های دامی مظنون به قاچاق را ضبط و مراتب را همراه با اظهار نظر كارشناسی جهت هرگونه اقدام به مراجع مربوط اعلام نماید.
هـ ـ اشیاء، لوازم، مواد آلوده و اماكن انتشار بیماری را كه امكان عفونت زدایی آنها وجود ندارد، معدوم یا تخریب نماید.
ماده ۸ ـ شهرداری ها و كلیه دستگاه های اجرایی و انتظامی مكلفند بنا به تقاضای وزارت جهادكشاورزی (سازمان) درخصوص امور مرتبط زیر همكاری نمایند:
الف ـ بازرسی های بهداشتی.
ب ـ پلمپ و فك پلمپ محموله ها، وسایل حمل و نقل و اماكن.
ج ـ معدوم نمودن دام هایی كه كشتار آنها مجاز تشخیص داده نمی شوند.
د ـ حمل دام هایی كه كشتار آنها مجاز تشخیص داده می شوند، به كشتارگاه.
هـ – معدوم نمودن خوراك دام و فرآورده های دامی كه غیرقابل مصرف تشخیص داده می شوند.
و – انهدام اشیاء، لوازم، مواد آلوده و اماكن نشر بیماری كه عفونت زدایی آنها ممكن نباشد.
تبصره ـ در شرایط فوق العاده و اضطراری كه بنا به تشخیص سازمان هیچگونه قصور و تقصیری از طرف صاحبان دام، خوراك دام و فرآورده های دامی موضوع این آیین نامه وجود ندارد و بروز بیماری خاص و امثال آن موجب ضرورت اجرای موارد یادشده گردد، براساس تصویب هیئت وزیران بخشی از ضرر و زیان وارده تأمین و پرداخت خواهد شد.
ماده ۹ ـ سازمان مكلف است به منظور اعمال وظایف نظارتی خود بر كلیه محل ها و اماكن موضوع ماده (۲) این آیین نامه، دستورالعمل های مربوط به امور بهداشتی را تهیه و به مسئولین محلها و اماكن مذكور ابلاغ نماید. صاحبان و مسئولین یادشده موظف به رعایت این دستورالعمل ها خواهند بود.
ماده ۱۰ ـ تأسیس و بهره برداری محلها و اماكن موضوع ماده (۲) این آیین نامه توسط بخشهای دولتی، وابسته به دولت، بخش خصوصی و یا تعاونی مستلزم اخذ پروانه بهداشتی مربوط از سازمان، در هر یك از مراحل تأسیس و بهره برداری، با رعایت كلیه دستورالعمل ها و ضوابط بهداشتی می باشد.
تبصره ۱- كلیه دستگاه های صادركننده پروانه های تأسیس و بهره برداری محل ها و اماكن موضوع ماده (۲) این آیین نامه موظفند قبل از صدور هرگونه مجوز، پروانه بهداشتی صادره از سوی سازمان را از اشخاص متقاضی پروانه تأسیس و بهره برداری مطالبه نمایند.
تبصره ۲- سازمان موظف است در زمان صدورپروانه تأسیس و بهره برداری، استعلام لازم را ازوزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در حیطه وظایف قانونی مربوط، به عمل آورد.
تبصره ۳- صدور پروانه بهداشتی در مرحله بهره برداری، مشروط به معرفی مسئول فنی بهداشتی میباشد.
تبصره ۴ - واحدهای تولیدی فرآورده های دامی باید علاوه بر اخذ پروانه بهداشتی در مرحله بهره برداری، برای هر نوع فرآورده نیز پروانه بهداشتی مربوط را برابر دستورالعمل و ضوابط، از سازمان اخذ نمایند.
تبصره ۵- صاحبان ومتصدیان محل ها و اماكن موجود كه موفق به اخذ پروانه از سازمان نشده اند، موظفند ظرف شش ماه نسبت به اخذ پروانه بهداشتی بهره برداری با رعایت كلیه ضوابط و دستورالعملهای مربوط اقدام نمایند. در غیر این صورت مأمورین انتظامی با تقاضای سازمان از ادامه كار واحدهای فاقد پروانه یا واحدهایی كه پروانه آنها لغو گردیده است، جلوگیری خواهند نمود.
تبصره ۶- كلیه صاحبان و متصدیان محل ها و اماكن موضوع ماده (۲) این آیین نامه حسب مورد مكلف به همكاری و ارایه اطلاعات لازم به بازرسین سازمان می باشند. همچنین موظفند جهت بهبود وضع بهداشتی واحد مربوط، هرگونه تعمیرات یا تغییرات لازم را مطابق دستورالعمل بهداشتی و زمان بندی ابلاغی از سوی سازمان انجام دهند. مأمورین انتظامی مكلفند به تقاضای سازمان از ادامه كار واحدهایی كه مقررات مزبور را رعایت نمی كنند، جلوگیری نمایند.
ماده ۱۱ ـ كلیه مراجع صادركننده پروانه كسب مراكز توزیع و عرضه فرآورده های خام دامی موظفند ضوابط بهداشتی و قرنطینه ای سازمان را لحاظ و پیش از صدور یا تمدید پروانه، نظریه بهداشتی سازمان را نیز علاوه بر سایر استعلامات مورد نیاز كسب نمایند.
ماده ۱۲ ـ اشخاص متقاضی دریافت پروانه اشتغال به عنوان مسئول فنی بهداشتی واحدهای مشمول این آیین نامه، باید دارای شرایط زیر باشند:
۱- دانشنامه معتبر دكترای عمومی یا تخصصی دامپزشكی.
۲- شماره نظام دامپزشكی.
۳- ارایه گواهی عدم سوء پیشینه كیفری مؤثر.
۴- برخورداری از سلامت جسمی و روانی برای انجام وظیفه مربوط.
۵- نداشتن هیچگونه پروانه یا مجوز اشتغال مشابه دیگر از سازمان و سایر مراجع.
۶- عدم اشتغال در دستگاه ها و سازمان های دولتی اعم از لشكری و كشوری.
تبصره ـ تعیین وظایف و ظرفیت كاری مسئول فنی بهداشتی و تأیید صلاحیت توسط سازمان نظام دامپزشكی انجام می پذیرد.
ماده ۱۳ ـ در صورت بروز اختلاف راجع به اعمال نظارت بهداشتی بین هر یك از واحدها و مسئول فنی بهداشتی مربوط، نظر سازمان ملاك عمل خواهد بود.
ماده ۱۴ ـ مسئول فنی بهداشتی هر واحد، كنترل كلیه امور بهداشتی مربوط به واحد مانند كنترل بهداشتی فرآورده های تولیدی و وسایل حمل و نقل، صدور گواهی بهداشتی حمل دام و فرآورده های دامی از مبدأ واحد و نظارت بر اجرای كلیه قوانین، مقررات و نیز دستورالعمل های بهداشتی ابلاغی از سوی سازمان را برعهده دارد.
تبصره ۱ـ مدیرعامل، اعضای هیئت مدیره و سایر مدیران واحدهای موضوع این آیین نامه، حق دخالت در وظایف مسئول فنی بهداشتی را ندارند و موظف به همكاری با وی می باشند.
تبصره ۲ـ مدیرعامل و یا اعضای هیئت مدیره در صورت دارا بودن شرایط می توانند متقاضی دریافت پروانه مسئول فنی بهداشتی شوند.
ماده ۱۵ ـ برای هر نوبت كاری در واحدهای تولیدكننده فرآورده های خام دامی باید یك نفر مسئول فنی بهداشتی به صورت مجزا تعیین گردد. فعالیت واحد بدون حضور مسئول فنی بهداشتی ممنوع است.
تبصره ـ مسئول فنی بهداشتی حق واگذاری مسئولیت خود را به دیگری ندارد و در ایام مرخصی یا معذوریت، صاحب واحد تولیدی باید با تأیید سازمان (ادارات كل دامپزشكی استان ها)، فرد دیگری را به جای وی جایگزین نماید.
ماده ۱۶ ـ تعداد و صلاحیت های لازم برای كادر بهداشتی هر واحد كه زیر نظر مسئول فنی بهداشتی واحد مشغول به كار می گردند، برحسب نیاز و براساس ظرفیت كاری طبق دستورالعمل های سازمان، تعیین خواهد شد.
ماده ۱۷ ـ مسئول فنی بهداشتی موظف است هرگونه تخلف در واحد تحت نظر را كه موجب تهدید خطر بهداشت عمومی می شود، به سازمان گزارش نماید.
ماده ۱۸ ـ تعرفه های اشتغال به كار مسئولین فنی بهداشتی موضوع این آیین نامه به پیشنهاد مشترك سازمان و سازمان نظام دامپزشكی ایران تعیین و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
ماده ۱۹ ـ به منظور اعمال نظارت بهینه بر فعالیت مسئولین فنی بهداشتی و عدم ایجاد وابستگی مالی آنها به صاحبان و متصدیان واحد تحت نظارت، دریافت وجه از واحدها و پرداخت حقوق مسئولین فنی بهداشتی براساس دستورالعملی خواهد بود كه توسط سازمان و با همكاری سازمان نظام دامپزشكی تهیه و ابلاغ می گردد.
ماده ۲۰ ـ سازمان مكلف است ظرف شش ماه بعد از ابلاغ این آیین نامه، نسبت به تهیه ضوابط و دستورالعمل های مربوط درخصوص هر یك از واحدهای موضوع این آیین نامه اقدام و به شیوه مناسب در اختیار واحدها و مشاغل مرتبط قرار دهد.
این تصویب‌نامه در تاریخ ۱۳۸۷/۹/۱۰ به تأیید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است.
پرويز داودی
معاون اول رئيس‌جمهور
دریافت آیین نامه اجرایی نظارت بهداشتی دامپزشکی (115.6 كيلو بايت)
