به گزارش انجمن دامپزشکی تهران به نقل از دامپزشک ‌نیوز، گلایه‌ها و خط و نشان‌های تولیدکنندگان محصولات لبنی در ارتباط با غائله آفلاتوکسین همچنان ادامه دارد با این حال به نظر می‌رسد که این پرونده را باید بسته‌شده دانست. ممکن است تکذیبه‌های مستمر سازمان‌های دست‌اندر کار را حجت ندانیم اما ادامه صادرات محصولات لبنی به کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکایی به آن معناست که در این زمینه اغراق شده است.

دامپزشک‌نیوز در بحبوحه ماجرا، نظر چند تن از شخصیت‌های مختلف، از نماینده مجلس گرفته تا روسای تشکل‌های مربوط به تولیدکنندگان و مسئولان دولتی را جویا شد. اکنون که طوفان آفلاتوکسین فرونشسته و فرصت تجزیه و تحلیل عقلانی و به دور از شتابزدگی فراهم آمده است می‌خواهیم از زاویه دیگری به این پرونده نگاه کنیم: این ماجرا فارغ از میزان صحت و سقم آن، چه درس‌هایی برای جامعه دامپزشکی به همراه داشت؟ برای بحث و بررسی جوانب مختلف این موضوع با رییس کانون سراسری انجمن‌های صنفی مسئولین دامپزشکی و دستیاران به گفتگو نشستیم.

رئیس کانون سراسری انجمن‌های صنفی مسئولین فنی دامپزشکی و دستیاران اظهار داشت: روال صنایع شیر به این صورت است که شیر خام ورودی از ابعاد مختلف میکروبی آزمایش می‌شود و دامپزشکان مسئول فنی بهداشتی مستقر در کارخانجات شیر در صورت عدم تطابق نمونه شیر خام با استانداردهای تعریف شده، محموله‌های شیر را جهت ورود به چرخه تولید تایید نمی‌کند و برگشت می‌زنند.

دکتر مهرداد تشکری در پاسخ این سوال که «در این میان، دامپزشکانی که به عنوان مسئول فنی در شرکت‌های لبنی فعالیت می‌کند تا چه حد نقش و مسئولیت دارند؟» گفت: مادامی که شیر، گرمادیده نشده، مسئولیت آن با دامپزشکان مسئول فنی بهداشتی است. به محض گرما دیدن شیر و ورود آن به چرخه پاستوریزاسیون یا استریلیزاسیون، مسئولیت کار به عهده وزارت بهداشت خواهد بود. بنابراین دامپزشکان مسئول فنی بهداشتی مستقر در کارخانجات صنایع شیر به‌عنوان نمایندگان سازمان دامپزشکی کشور وظیفه کنترل بهداشتی ماشین‌های حمل شیر، مجوز‌های بهداشتی و قرنطینه‌ای و همچنین کنترل نتایج آزمایش نمونه‌های اخذشده از هر ماشین حمل شیر و تطابق آن با استاندارد‌های تعریف شده را دارند و در صورت تایید بهداشتی محموله شیر توسط مسئول فنی بهداشتی اجازه تخلیه و مصرف شیر در کارخانه را صادر می‌کنند.

دکتر تشکری در پاسخ این سوال که آیا وجود سمومی مثل افلاتوکسین قبل از گرمادیدن شیر امکانپذیر است؟ گفت: بله توسط کیت‌های تشخیص آفلاتوکسین شیر این امکان وجود دارد تا ظرف 15 دقیقه وجود آفلاتوکسین بیش از حد مجاز در محموله شیر تشخیص داده شود. البته طبق قانون، بخش کنترل کیفی کارخانه نیز باید خروجی و محصول نهایی را آزمایش و کنترل کند. محصول مشکوک به آلودگی، حتی در صورت عبور از فیلتر دامپزشک مسئول فنی، استانداردهای بخش کنترل فنی کارخانه‌ها مشخص است و باید در جریان کنترل نهایی در آزمایشگاه واحدهای لبنی توسط مسئولین فنی استاندارد و وزارت بهداشت تشخیص داده شود و از خروج محصول آلوده جلوگیری به‌عمل آید. به فرض ادعای  وجود آفلاتوکسین در شیر صحت داشته باشد، این به آن معناست که محصول مشکوک یا آلوده از سه فیلتردامپزشکی، وزارت بهداشت و استاندارد رد شده است.

وی در ادامه گفت: سازمان غذا و دارو هم در این خصوص مسئول است. این ارگان نیز در همه واحدهای تولیدی مسئول فنی و نماینده دارند و همچنین بازرسان آن سازمان در کنار بازرسان سازمان دامپزشکی کشور وظیفه بازرسی، نظارت و نمونه‌برداری ادواری را دارند. در جریان این نمونه‌برداری‌های ادواری که محصول به آزمایشگاه‌های مرجع دو سازمان ارسال می‌شود، حداقل در آنجا باید شیر آلوده تشخیص داده شود. همانطور که می‌بینید محصول باید از سد فیلترهای بسیاری بگذرد تا به اینجا برسد.

وی افزود: شاید نتوان گفت که این ادعا تا چه حد صحت دارد اما این موضوع، برای یک‌بار دیگر اهمیت یک موضوع و دغدغه قدیمی که 11 سال از آن سخن گفته شده است را نشان می‌دهد: وابستگی مالی دامپزشکانی که به عنوان مسئول فنی بهداشتی در واحدهای دامپروری و صنایع لبنی کار می‌کنند. این موضوع درباره مسئولین فنی وزارت بهداشت هم که در این واحدها فعالیت می‌کنند، صادق است. آنها حقوق‌بگیر مالک دامداری یا کارخانه لبنی و غذایی هستند و این وابستگی مالی ممکن است بر عملکرد آنها تاثیر سوء به جا بگذارد. هیئت دولت بر اساس ماده 19 آیین‌نامه اجرایی نظارت بهداشتی دامپزشکی، سازمان دامپزشکی کشور را مکلف کرده تا به منظور اعمال نظارت بهینه بر فعالیت دامپزشکان مسئول فنی بهداشتی، دستورالعملی تهیه و اجرا کند تا عدم ایجاد وابستگی مالی مسئولین فنی بهداشتی به صاحبان و متصدیان واحدهای تحت نظارت محقق شود. اما متاسفانه با توجه به تعداد و توان بسیار محدود نیروهای کادر دولتی دامپزشکی جهت اعمال نظارت های حاکمیتی، این مهم تا به امروز به‌درستی عملیاتی نشده است.

دکتر تشکری اظهار داشت: همچنین با توجه به اینکه کنترل آفلاتوکسین در شیر نیاز به اقدام چندجانبه دارد، شایسته است سازمان دامپزشکی کشور علاوه بر ایجاد بسترهای لازم برای تحقق عدم وابستگی مالی مسئولین فنی بهداشتی به واحدهای تحت نظارت که از اهمیت استراتژیک به سزایی برخوردار است، از تمام پتانسیل‌های خود (با کمک ارگان‌های ذیربط) جهت استقرار مسئول فنی بهداشتی در تمام دامداری ها و کنترل بهداشتی واحد و کیفیت خوراک دام مصرفی تلاش کند.

رئیس کانون سراسری انجمن‌های صنفی مسئولین فنی دامپزشکی و دستیاران افزود: این نیاز در مسئولین فنی بهداشتی مستقر در کارخانجات صنایع شیر وجود دارد تا آزمایشگاه‌های تست میکروبی کارخانه زیر نظر مستقیم آنها باشد تا با فراغ خاطر بتواند  نمونه‌برداری‌های مخفی و آزمایش‌های با دقت بالاتری را انجام دهند و این مهم فقط با اهتمام و صدور بخشنامه‌های مقتضی از سوی سازمان دامپزشکی کشور امکان‌پذیر خواهد شد.