نشریۀ سراسری نسخۀ دامپزشکی - شماره 79 - نیمه دوم خرداد / نیمه اول تیر 94

آیا مسئول فنی بهداشتی در واحد تحت نظارت خود، در واقع وكیل و نماینده كارفرما در اجرای امور تخصصی دامپزشكی است، مانند وكلای مدافع در دادگاه‌ها یا نماینده سازمان حاكمیتی است، مانند بازرسان بهداشتی گوشت در كشتارگاه‌ها آیا مسئول فنی بهداشتی باید پاسخگوی اجرای ضوابط بهداشتی صادره از سوی سازمان حاکمیتی باشد یا كارفرما این مسئولیت را بر عهده دارد یا فقط ماموران دستگاه حاكمیتی مسئول هستند؟ یا هر سه؟ چرا مسئول فنی نباید مدیریت بهداشتی واحد را بر عهده داشته باشد؟ اینها پرسش‌هایی است كه پاسخ به آن ها می تواند به تبیین جایگاه مسئولین فنی بهداشتی كمك شایان توجهی كند.

براساس آئین نامه نظارت بهداشتی دامپزشكی، مسئول فنی بهداشتی، شخصی است كه پس از تأیید صلاحیت توسط سازمان نظام دامپزشكی و با اخذ پروانه مربوطه از سازمان دامپزشکی و ادارات تابعه، وظیفه كنترل كلیه امور بهداشتی مربوط به واحد مانند كنترل بهداشتی فرآورده‌های تولیدی و وسایل حمل و نقل، صدور گواهی بهداشتی حمل دام و فرآورده‌های خام دامی از مبدأ واحد و نظارت بر اجرای كلیه قوانین، مقررات و نیز دستورالعمل‌های بهداشتی در واحدها، شامل مراكز نگهداری و پرورش دام، كارخانه‌های تولید خوراك دام، چراگاه‌ها، مراتع، آبشخورها، صیدگاه‌ها، كشتارگاه‌ها، كارگاه‌ها، كارخانه‌ها و مراكز تولید، تهیه، آماده سازی، توزیع و عرضه فرآورده‌های خام دامی، سردخانه‌های مواد پروتئینی با منشأ دامی و مراكز جمع آوری شیر یا عسل، انبارهای نگهداری مواد اولیه خوراك دام و یا خوراك آماده دام، كارخانه‌های جوجه كشی و یا شناورهای (كشتی، لنج، قایق) حامل دام و‏ فرآورده‌های خام دامی و مبادی ورودی ذیربط را مطابق شرح وظایف ابلاغی از سوی سازمان دامپزشكی كشور برعهده دارد. همچنین برای هر نوبت كاری در واحدهای تولیدكنندی فرآورده‌های خام دامی باید یك نفر مسئول فنی بهداشتی به صورت مجزا، تعیین شود. فعالیت واحد بدون حضور مسئول فنی بهداشتی ممنوع است. ضمنا مسئول فنی بهداشتی موظف است هرگونه تخلف در واحد تحت نظر را كه موجب تهدید و یا خطر برای بهداشت عمومی باشد را به سازمان گزارش نماید و مدیر عامل، اعضای هیئت مدیره و سایر مدیران واحدهای فوق، حق دخالت در وظایف مسئول فنی بهداشتی را ندارند و موظف به همكاری با وی می باشند.

براساس ماده 18 آئین نامه مذكور، تعرفه‌های اشتغال به كار مسئولین فنی بهداشتی موضوع این آیین نامه به پیشنهاد مشترك سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشكی ایران تعیین و به تصویب هیئت وزیران رسیده است. همچنین به منظور اعمال نظارت بهینه بر فعالیت مسئولین فنی بهداشتی و عدم ایجاد وابستگی مالی آنها به صاحبان و متصدیان واحد تحت نظارت، دریافت وجه از واحدها و پرداخت حقوق مسئولین فنی بهداشتی براساس دستورالعملی خواهد بود كه توسط سازمان و با همكاری سازمان نظام دامپزشكی، تهیه و ابلاغ می شود.

 وظایف و چالش‌ها 

دکتر علی مناف زاده، ‌نائب رئیس انجمن صنفی مسئولین بهداشتی و ناظرین بهداشتی استان آذربایجان غربی در این باره به نسخه دامپزشكی می‌گوید: در حیطه نظارت بهداشتی دامپزشکی دو جایگاه وجود دارد.

یکی مسئول کنترل کیفی که جزء پرسنل واحد تولیدی بوده و توسط کارفرما به کار گرفته میشود و رابطه آنها تابع قانون کار است. در این حالت، وظیفه این شخص اعلام موارد بهداشتی و فنی به کارفرما می باشد و کارفرما می‌تواند به تذکرات مسئول کنترل کیفی عمل نماید و یا آنها را نادیده بگیرد.

مسئول کنترل کیفی هیچ مسئولیتی در برابر سیستم حاکمیتی در قبال عدم رعایت موارد بهداشتی در واحد مربوطه ندارد و به عنوان کارمند واحد، فقط پاسخگوی کارفرما می باشد.

دوم مسئول فنی بهداشتی به عنوان نماینده سازمان حاکمیتی می باشد و وظیفه نظارت و جلوگیری از تخلفات و اجرای دقیق دستورالعمل‌های سازمان دامپزشکی کشور را بر عهده دارد و متصدی واحد تولیدی ملزم به اجرای دستورات وی می باشد. مسئول بهداشتی در برابر سیستم حاکمیتی، در قبال عملکرد خود پاسخگوست.

وی تصریح می كند: تا سال 1387 تعریف قانون مندی از جایگاه مسئول بهداشتی وجود نداشت تا اینکه در سال 1387، مسئول بهداشتی در ماده یک آیین نامه اجرایی نظارت بهداشتی دامپزشکی تعریف شد. در کشور ما همچنان جایگاه دقیق مسئول بهداشتی مشخص نیست و در عمل معلوم نیست، مسئولین فنی بهداشتی، در کدام یک از گروه های فوق قرار دارند، و این امر ریشه تمام مشکلات بهداشتی موجود است. در واقع مسئول فنی بهداشتی (نماینده سازمان حاکمیتی)، کارفرما و دستگاه حاکمیتی، هر سه نسبت به وظیفه ایی که بر عهده دارند بایستی پاسخگوی اجرای قوانین و عملکرد خود نسبت به سیستم های نظارتی و جامعه باشند.

دكتر مهرداد تشكری، ‌رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مسئولین فنی بهداشتی استان تهران نیز در این درباره به نسخه دامپزشكی می‌گوید: مسئول فنی بهداشتی، همانطور كه از اسمش پیداست، نماینده دستگاه حاكمیتی و مسئول اجرای دستورالعمل‌های بهداشتی صادره از سازمان دامپزشكی كشور در واحد مربوطه می باشد، اما عملاً با شرایط حاكم، بر خلاف روال مرسوم در دنیا، فقط مسئول ابلاغ دستورالعمل‌های سازمان دامپزشكی بوده و به عنوان یك رابط بین سازمان و صاحب واحد تحت نظارت می باشد و نه بیشتر.

در صورتی كه مسئول فنی بخواهد به تمامی دستورالعمل‌های سازمان دامپزشكی عمل كند، مثلاً بخواهد محمولة مرغ تاریخ گذشته‌ای را ضبط و گزارش نماید؛ متاسفانه مورد خشم و غضب صاحب واحد قرار می‌گیرد و نتیجه آن، اخراج مسئول فنی بهداشتی و ابطال پروانة اشتغال او توسط خود دستگاه حاكمیتی یعنی سازمان دامپزشكی كشور و نهایتاً پیوستن وی به جمع بیكاران تحصیلكرده كشور می باشد.

وی مهم‌ترین مشكل مسئولین فنی بهداشتی را عدم همكاری و توجه مسئولین در بخش دولتی و بعضاً كارشكنی‌هایی كه برخی از همكاران در بخش دولتی انجام می‌دهند، مانند تعلل در ابلاغ و اجرای دستورالعمل‌هایی كه در خصوص مسئولین فنی بهداشتی می‌داند و اظهار می‌دارد: در حقیقت این طرز فكر و تصور در بخش دولتی مرسوم شده است كه بخش خصوصی یك رقیب جدی برای آنها می‌باشد و با قدرت گرفتن بخش خصوصی، دولتی‌ها هیچ‌كاره می شوند، در صورتی كه اشتباه می‌كنند، زیرا با حمایت از بخش خصوصی اهمیت نظارت بهداشتی بخش دولتی نیز پررنگ‌تر می‌شود و با قدرت و دقت بیشتری می‌توانند بر واحدها نظارت داشته باشند و بنابر این در امر نظارت بهداشتی و تامین سلامت مردم موفق تر خواهند.

این در حالی است كه در سال‌های اخیر از عملكرد نظارتی مسئولین فنی به شدت انتقاد می شود و حضور آن‌ها در امر نظارت تقریبا بی اثر عنوان می گردد.

دكتر تشكری دلایل متعددی را در این زمینه دخیل می داند و به برخی از آنها اشاره می كند: وجود قراردادهای مستقیم بر اساس قانون كار بین مسئولین فنی بهداشتی و واحدهای تحت نظارت، وابستگی مالی مسئولین فنی بهداشتی به كارفرما و گرفتن حقوق و مزایا از كارفرما به صورت مستقیم، نفوذ صاحبان قدرت و سرمایه در كشور، عدم حمایت سازمان دامپزشكی و ادارات تابعه از مسئول فنی بهداشتی در اكثر مواقع؛ عدم وجود امنیت شغلی برای مسئولین فنی بهداشتی، اگر مسئول فنی بهداشتی نسبت به اجرای دستورالعمل‌های بهداشتی صادره از سازمان دامپزشكی كشور بخواهد سخت گیر باشد، در پایان قرداد یك ساله، مورد بی مهری قرار گرفته و به خیل بیكاران جامعه می پیوندد و همچنین مسایل دیگری وجود دارد که بیان آنها در شأن و منزلت اجتماعی مسئولان فنی بهداشتی نمی باشد.

 انجمن‌های صنفی، راهگشای مشكلات 

با توجه به اینکه مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی در استخدام شرکت ها می باشند، بنابر این انجمن های صنفی این گروه باید از طریق وزارت کار و تحت عنوان انجمن صنفی کارگری براساس ماده 131 قانون کار تشکیل گردد که با تشکیل هیئت 3 نفره موسس و برگزاری اولین مجمع عمومی با حداقل 50 نفر عضو هیئت مدیره 5 یا 7 نفره تشکیل و بر اساس اساسنامه شروع به فعالیت می نماید.

در حالی كه سازمان نظام دامپزشكی و جامعه دامپزشكان ایران به صورت عام به وضعیت صنفی دامپزشكان رسیدگی می كنند، انجمن‌های صنفی مسئولین فنی می‌توانند به صورت تخصصی به بررسی مسائل و مشكلات مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی بپردازند و در تعامل با دیگر تشكل‌ها نسبت به رفع مشكلات و ارائه راهكارها اقدام نماید.

به این منظور، مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی در استان‌های مختلف می‌توانند با مراجعه به اداره تشكل‌های اداره كل تعاون كار و رفاه اجتماعی استان مربوطه و با انجام مراحل ارسال تقاضانامه تأسیس، ارائه مدارك مبنی بر مسئول فنی یا ناظر بهداشتی بودن و اشتغال متقاضیان در حرفه یا صنعت مربوطه، درج آگهی تأسیس در یكی از روزنامه‌های كثیرالانتشار، تنظیم پیش‌نویس اساسنامه مطابق مقررات، دعوت و برگزاری مجمع عمومی، ارائه مدارك جهت ثبت انجمن صنفی و سرانجام درج آگهی، انجام انتخابات و درج آگهی ثبت انجمن صنفی در روزنامه كثیرالانتشار و روزنامه رسمی نسبت به تاسیس انجمن صنفی در استان خود اقدام نمایند.

بر این اساس، تاكنون در 6 استان كشور شامل تهران، آذربایجان غربی، اصفهان، بوشهر، خوزستان و فارس انجمن صنفی مسئولین فنی بهداشتی تشكیل شده است و در حال فعالیت است، اما آنچه می‌تواند خواسته مسئولین فنی بهداشتی را به نحو شایسته تری پیگیری كند، انجمن كشوری این صنف، خواهد بود. ‌رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مسئولین فنی بهداشتی استان تهران درباره تشكیل انجمن كشوری مسئولین فنی بهداشتی اظهار می دارد: انجمن صنفی استان تهران از زمان هیئت موسس تعامل و تجمیع انجمن‌های صنفی دیگر استان‌ها را در دستور كار خود قرار داده است و با تلاش‌هایی كه از سوی انجمن صنفی استان تهران صورت گرفت، در حال حاضر همه انجمن‌های سطح كشور با یكدیگر در ارتباط و تعامل بسیار خوب و مستمر هستند و می توان گفت كه پایه‌های تشكیل انجمن كشوری (كانون) ایجاد شده است، اما هنوز اقدام قانونی در این خصوص صورت نگرفته است.

 مهم‌ترین اقدامات انجمن‌ها 

برخی منتقدان در كشور عقیده دارند كه انجمن‌ها بیش از آنكه در جهت منافع اعضا عمل كنند، عنوانی برای هیات مدیره هستند تا منافع شخصی را دنبال كنند. دكتر تشكری با اذعان به این موضوع، ‌اظهار می دارد: متاسفانه در این خصوص مسئله این طور جا افتاده است، اما انجمن صنفی تهران به ویژه هیئت مدیره آن منفعت خود را در منفعت كلیه اعضای زیر مجموعه خود می داند.

وی می‌افزاید: ثابت شده است كه در هر جمعی تك روی نتیجه مطلوب ندارد و باید حركت به صورت جمعی و در جهت منافع جمع باشد و بنابر این سعی هیئت مدیره انجمن تهران بر این است كه بر اساس مصلحت اعضا برنامه‌ریزی‌ها و پیگیری‌های خود را انجام دهد تا نتیجه مطلوب برای تمامی رده‌های مسئولین فنی بهداشتی با هدف ارتقای بهداشت و سلامت جامعه حاصل گردد.

دكتر مهرداد تشكری، ‌رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مسئولین فنی بهداشتی استان تهران درباره مهم ترین اقدام این انجمن از زمان تشكیل به نسخه دامپزشكی می‌گوید: انجمن صنفی تهران در ابتدای سال 1394 در راستای صیانت از حقوق مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی به استناد تصمیم نامه هیئت محترم وزیران اقدام به تهیه و تنظیم جداول حقوق و مزایای سال 1394 و راه اندازی نرم افزار آنلاین محاسبه حقوق و مزایای مسئولین فنی و كادر بهداشتی در زیر پرتال خود به آدرس اینترنتی http://salary.tehranva.ir نمود و این امكان را برای همه همكاران و كارفرمایان محترم در سراسر كشور مهیا نمود تا به محض ابلاغ حداقل حقوق كارگری توسط وزیر محترم تعاون كار و رفاه اجتماعی، از حقوق و مزایای این صنف مطلع شده و نسبت به تجدید و یا عقد قرارداد خود اقدام نمایند.

وی تصریح می‌كند: مسئولین فنی بهداشتی در چهار ماه آغازین هر سال به علت اعلام دیر هنگام حقوق و مزایا و ابلاغ آن توسط سازمان دامپزشكی كشور دچار بلاتكلیفی در تمدید قراردادهای خود بوده و متحمل ضررهای مالی فراوان می شوند و متاسفانه گوش هیچ یك از مسئولین نیز در این خصوص شنوا نیست.

با وجود اینكه انجمن صنفی تهران، لیست حقوق و دستمزد سال 1394 را در فروردین ماه منتشر نمود و طی نامه ای در اختیار سازمان دامپزشکی قرار داده است، اما علی رغم پیگیری‌های به عمل آمده از سوی این انجمن، متاسفانه تا به حال نسبت به ابلاغ آن اقدامی صورت نگرفته است. لازم به ذكر است با توجه به اینكه در تصویب نامه هیئت وزیران، اجرای تعرفه‌های جدید منوط به ابلاغ سازمان دامپزشكی نشده است و سازمان دامپزشكی نیز در ابلاغیه‌های سال‌های قبل در این خصوص یادآور شده است كه جداول ابلاغی از سوی سازمان دامپزشكی صرفاً جنبه راهنما در محاسبه حقوق و مزایای مسئولین فنی بهداشتی و كادر بهداشتی دستیار وی در سال مربوطه را داشته و در صورت هر گونه مغایرت، ملاك عمل مفاد قوانین و مقررات مندرج در تصویب نامه هیئت وزیران می‌باشد، اما اداره كل دامپزشكی استان تهران بعد از گذشت 3 ماه از سال برخلاف قوانین همچنان تعرفه سال 1393 را به رسمیت می‌شناسد!

  دریافت نشریه نسخه دامپزشکی شماره 79 - خرداد 1394 (1.62 مگابايت)